O Pracowni

Pracownia Leksykograficzna Instytutu Filologii Polskiej UAM istnieje od 1 lipca 1998 roku. Została powołana na podstawie zarządzenia nr 83/97/98 rektora Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, prof. dra hab. Stefana Jurgi. Jej pierwszym kierownikiem, do przejścia na emeryturę w 2008 roku, był prof. Stanisław Bąba. Potem funkcję tę objął dr Jarosław Liberek. W latach 2012 ‒ 2014 Pracownią kierowała dr Gabriela Dziamska-Lenart. Od 2014 roku na czele tej jednostki IFP stoi ponownie Jarosław Liberek. Nieformalnym zaczątkiem Pracowni były badania z zakresu stylistyki i leksykologii, jakie w latach sześćdziesiątych podjął prof. S. Bąba. Na ich użytek gromadził cytaty zawierające związki frazeologiczne z najróżniejszych tekstów artystycznych i nieartystycznych, wcale nie planując, że posłużą one w przyszłości do stworzenia odpowiedniej jednostki naukowej, ani tym bardziej do redagowania słowników. Z czasem „zbieractwo fiszkowe” przekształciło się w metodyczną eksplorację współczesnego piśmiennictwa polskiego. W 1988 roku na stanowisko asystenta prof. S. Bąby przyjęty został mgr Jarosław Liberek, który zaczął wspierać swojego nauczyciela w zapełnianiu cytatami kolejnych półek. Po kilku latach zbiór materiałów stał się pokaźnych rozmiarów kartoteką. Wprawdzie nie składały się na nią pliki, foldery, katalogi, podkatalogi czy jakiekolwiek inne jednostki znane ze stosowanych wówczas programów komputerowych, lecz pudełka po butach (czyli tzw. „pudełkony”), ale stan ilościowy i zróżnicowanie pozwalały ją uznać za całkowicie wystarczającą do prowadzenia badań naukowych. Była to pierwsza tego rodzaju kartoteka w Polsce. Od 1993 roku w zbieranie materiałów zaangażowała się mgr Gabriela Dziamska, nowo przyjęta asystentka profesora. Dość szybko wyspecjalizowała się w ekscerpcji tekstów prasowych, co z czasem przyniosło bardzo wymierny efekt w postaci pracy doktorskiej. Fakty z okresu „przedhistorycznego” Pracowni Leksykograficznej IFP dobrze uwypuklają to, że gdy ją w 1998 powołano, to nie po to, by gromadzić materiały potrzebne do badań i redagowania słowników, lecz ze względu na pilną potrzebę opracowania już istniejących, bogatych zbiorów i systematycznego ich uzupełniania. Pierwszym etatowym pracownikiem tej jednostki została mgr Maria Sobańska-Liberek, która wcześniej (w latach 1990 ‒ 1992) doświadczenie leksykograficzne zdobywała w Instytucie Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk (brała między innymi udział w przygotowywaniu pod kierunkiem prof. Zenona Sobierajskiego początkowych zeszytów Słownika tzw. Słowińców i była członkiem zespołu redagującego Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski); przez pięć lat (do 1997 roku) pracowała też w Redakcji Dzieł Wszystkich Oskara Kolberga w Poznaniu. W początkowych latach istnienia Pracowni M. Sobańską-Liberek wspomagali w ekscerpcji źródeł mgr Krzysztof Skibski i mgr Piotr Fliciński. Na podkreślenie zasługuje wkład pracy pierwszego z wymienionych, gdyż przez kilka lat zastępował M. Sobańską-Liberek (w czasie jej urlopu). Od 2022 roku p. mgr M. Sobańska-Liberek, po kilku latach pracy w sekretariacie Instytutu Filologii Polskiej UAM, ponownie włączyła się w badania frazeologiczne prowadzone w Pracowni. W momencie powstania Pracowni Leksykograficznej wszystkie materiały dokładnie uporządkowano i oszacowano. Urosły one do takich rozmiarów, iż zdecydowano się nazwać je oficjalnie Korpusem Frazeologicznym Języka Polskiego (KFJP). Właśnie na nim koncentrują się od lat nasze badania. Za ich cel podstawowy uznajemy jak najdokładniejszy opis współczesnej normy frazeologicznej, zarówno w jej aspekcie ilościowym, jak i jakościowym. Obecnie w Pracowni prowadzone są badania w kilku podstawowych kierunkach, przy czym nieodmiennie ten leksykograficzny pozostaje wciąż najważniejszy. Ważniejsze publikacje powstałe dzięki materiałom Pracowni Leksykograficznej: ‒ S. Bąba, Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności językowej w zakresie frazeologii, Poznań 1978, ss. 76. ‒ S. Bąba, Twardy orzech do zgryzienia, czyli o poprawności frazeologicznej, Poznań 1986, ss. 106. ‒ S. Bąba, Innowacje frazeologiczne współczesnej polszczyzny, Poznań 1989, ss. 214. ‒ S. Bąba, B. Walczak, Na końcu języka. Poradnik leksykalno-gramatyczny, Warszawa ‒ Poznań 1992, ss. 219. ‒ S. Bąba, J. Liberek, Mały słownik frazeologiczny współczesnego języka polskiego, wyd. I, Warszawa 1992, wyd. II niezmienione, Warszawa 1994, ss. 334. ‒ S.Baba, J. Liberek, Mały słownik frazeologiczny współczesnego języka polskiego, wyd. III zmienione i poszerzone, Kraków – Warszawa 1995, ss. 412. ‒ S. Bąba, G. Dziamska, J. Liberek, Podręczny słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 1995, ss. 776. ‒ J. Liberek, Innowacje frazeologiczne w powojennej fraszce polskiej, Wydawnictwo WiS, Poznań 1998, ss. 218. ‒ S. Bąba, J. Liberek, Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny, Warszawa 2001, ss. 1096. ‒ S. Bąba, J. Liberek, Mały słownik frazeologiczny współczesnego języka polskiego, wyd. IV zmienione i poszerzone, Kraków – Warszawa 2003, ss. 412. ‒ G. Dziamska-Lenart, Innowacje frazeologiczne w powojennej felietonistyce polskiej, Poznań 2004, ss. 151. ‒ S. Bąba, J. Liberek, Popularny słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 2010. [wersja elektroniczna]   Badania z zakresu frazeologii i frazeografii umożliwiły opracowanie trzech tomików bibliograficznych: ‒ S. Bąba, Materiały do bibliografii frazeologii polskiej. Prace opublikowane w latach 1945 ‒ 1995, Poznań 1998, ss. 59. ‒ S. Bąba, Materiały do bibliografii frazeologii polskiej. Prace opublikowane w latach 1996 ‒ 2000, Poznań 2003, ss. 30. ‒ S. Bąba, Materiały do bibliografii frazeologii polskiej. Prace opublikowane w latach 2001 ‒ 2005, Poznań 2008, ss. 32. Kilka miesięcy przed śmiercią prof. S. Bąba skończył (wraz z M. Sobańską-Liberek) czwarty tomik bibliografii obejmujący lata 2006 ‒ 2010. Tekst wciąż pozostaje w maszynopisie.